Potoczne określenie silnika o zapłonie samoczynnym, niewymagającego do zapłonu mieszanki paliwowo-powietrznej dodatkowego elementu wykonawczego (świecy zapłonowej). Silnik został skonstruowany przez Rudolfa Diesla, niemieckiego inżyniera, stąd popularna nazwa – silnik Diesla. Innym określeniem jest silnik wysokoprężny, ponieważ charakteryzuje go wysoki stopień sprężania – nawet powyżej 20:1 – choć obecnie, ze względu na emisję spalin, dąży się do obniżenia stopnia sprężania do ok. 15.
Silnik Diesla pracuje w cyklu Otta, 2- lub 4-suwowym. Różnica względem silnika benzynowego polega na tym, że w fazie sprężania, w momencie osiągnięcia przez tłok GMP, sprężone powietrze nie jest wzbogacone o paliwo, lecz to wtrysk paliwa powoduje jego zapłon od gorącego powietrza. Zatem w silnikach Diesla za zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej odpowiada silnie sprężone powietrze, którego temperatura jest wystarczająco wysoka, by zapalić wtryśnięte paliwo.
Poza innym sposobem zapłonu mieszanki inna jest konstrukcja układu paliwowego i brakuje całkowicie układu zapłonowego. Ponadto silnik Diesla ma układ podgrzewający, w którym elmenetem roboczym są świece żarowe. Chodzi o to, by rozgrzać komory spalania przy niskich temperaturach, ponieważ to temperatura jest podstawowym czynnikiem w procesie pracy diesla. Dlatego też zimą silniki Diesla miewają kłopoty z uruchomieniem.
Praktyczne różnice pomiędzy dieslami a silnikami benzynowymi to m.in. niższe zużycie paliwa wynikające z wyższej wydajności, niższe użytkowe prędkości obrotowe oraz – zależnie od roku produkcji znacznie prostsza lub bardziej skomplikowana konstrukcja.
Od późnych lat 90., kiedy do powszechnego użytku wszedł wtrysk bezpośredni w postaci Common Rail, diesle radykalnie się zmieniły. Generują znacznie wyższy niż silniki benzynowe moment obrotowy, są jeszcze oszczędniejsze, a co ważne, nie odbiegają znacząco osiągami. Co jednak istotne - są bardzo skomplikowane.