Szykują się spore zmiany w przetargach na budowę nowych dróg i autostrad. Decydujące obecnie kryterium najniższej ceny jest powodem wielu późniejszych problemów z samą realizacją inwestycji jak i z utrzymaniem płynności finansowej przez zwycięzców przetargów. Stąd pomysł, by ustalić nowe zasady kontraktów drogowych.
- Wszyscy, zarówno przedstawiciele zamawiających inwestycje drogowe, jak i przedstawiciele wykonawców budujących drogi, mamy świadomość, że branża nie może przeżyć tego co w latach 2011-2013. Mieliśmy do czynienia z upadkami firm wykonawczych na niespotykaną skalę, powstawaniem wzajemnych roszczeń, które niestety do dziś nie zostały rozstrzygnięte. Nie może być tak, że cała wina za wykonanie zleconych zadań leży po stronie wykonawców. Do tej sytuacji, której za wszelką cenę chcielibyśmy uniknąć, doprowadził niewystarczający nadzór, a często wręcz jego brak ze strony ówczesnych zamawiających - powiedział podczas spotkania z przedstawicielami firm wykonawczych sektora budownictwa drogowego minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk.
Jak poinformował wicemnister Jerzy Szmit, roszczenia, które wykonawcy wnieśli do sądu (lub zamierzali to zrobić), to 5 tys. spraw o łącznej wartości 10 mld zł. Warunki umowy i opis przedmiotu zamówienia były głównym powodem odwołań składanych do Krajowej Izby Odwoławczej. Dlatego trwają prace nad stworzeniem nowych zasad, wedle których mogłyby być rozstrzygane przetargi. Zajmuje się tym powołana w połowie lipca Rada Ekspertów. W jej skład weszli przedstawiciele wykonawców, zamawiających i strony społecznej.
– Dotychczas realizacja kontraktów wiązała się z wieloma problemami na skutek umów i stosowanego w przetargach kryterium najniższej cena. Dochodziło do wojen cenowych, a oferowane stawki nie odzwierciedlały rzeczywistych kosztów, co stwarzało dodatkowe problemy. Pojawiły się roszczenia firm drogowych wobec zamawiających, a większość przetargów nie była realizowana w terminie – podkreśla Andrzej Wyszyński, prezes Polskiego Stowarzyszenia Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych (PSWNA) i członek Rady Ekspertów przy ministrze infrastruktury i budowniciutwa.
– Przetargi decyzją ministra zostały chwilowo wstrzymane. Myślę, że ruszą za 2–3 miesiące, dlatego że komisja przyjęła szybki tryb obradowania i chcemy jak najszybciej stworzyć te dokumenty. Chcemy je stworzyć w nowej formule, z nowym podejściem do rzeczywistości, ale też zdajemy sobie sprawę z tego, że jest to bardzo uciążliwe dla branży drogowej, ponieważ w komisji pracują ludzie związani z wykonawstwem. Stąd ten szybki tryb – wyjaśnia Wyszyński.
Jak podkreśla, nowe zasady mają sprawić, że kontrakty będą realizowane szybciej i sprawniej, co pozwoli nadrobić ten czas przeznaczony na prace nad nimi. Wyzwaniem jest odejście od kryterium najniższej ceny, które dotychczas było decydującym czynnikiem wyboru wykonawcy. Obecnie, poza ceną, podczas postępowania przetargowe najczęściej bierze się pod uwagę również okres gwarancji i czas realizacji inwestycji. Poszukiwane są jednak również inne kryteria, które pozwolą w pełni obiektywnie ocenić złożoną ofertę w przetargu.
Wykonawcy podkreślają, że dla branży najważniejsza jest przewidywalność w prowadzeniu procesu inwestycyjnego. Ogłoszenie wielu przetargów w formule "projektuj i buduj" spowodowało, że potencjał wykonawczy, zbudowany w poprzednich latach, nie jest obecnie w pełni wykorzystywany. Z przychylnością odnieśli się natomiast do działań MIB, mających na celu poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania dla inwestycji ujętych w Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.), który został niedoszacowany przez poprzedni rząd na ok. 90 mld zł.
Powołana została Rada Ekspertów, jako pierwszy krok do utworzenia Narodowego Forum Kontraktowego, które ma zacząć działać od stycznia 2017 r. NFK ma monitorować i kontrolować całą procedurę przetargową dotyczącą wykonawstwa dróg w Polsce. Do zadań Rady będzie należało wypracowanie "wzorca" umowy na realizację inwestycji, wytycznych dot. sporządzania opisów przedmiotu zamówienia, a także prowadzenia postępowania przetargowego.