Pierwszym seryjnym samochodem, w którym pojawiły się ksenony, było BMW serii 7 z 1991 roku. W następnych latach rozwiązanie to zaczęły stosować inne marki, a popularność ksenonów stale rośnie. Dlaczego?
Na początku światła ksenonowe były montowane tylko w luksusowych autach. Obecnie są one coraz częściej spotykane w autach klasy średniej, a ponad 20% nowych samochodów jest wyposażonych w ksenony. Wraz ze spadkiem kosztów ich produkcji i eksploatacji stają się one coraz bardziej popularne, bo nie są to zwykłe żarówki. Wersje samochodów z oświetleniem wyładowczym powinny z uwagi na bardzo wysoki emitowany strumień świetlny być wyposażone w automatyczny układ poziomujący reflektor oraz spryskiwacze reflektorów.
Jak działają ksenony?
Ksenony wykorzystują technologię lampy łukowej, która została wynaleziona w latach 40. XX wieku i znalazła zastosowanie chociażby w projektorach kinowych. Samochodowe oświetlenie ksenonowe zostało wprowadzone do seryjnej produkcji pięćdziesiąt lat później. Światło pojawia się w nim dzięki powstaniu łuku świetlnego, który jest miejscem wyładowań gazu pomiędzy dwoma elektrodami.
Gazem zapalającym w przypadku lamp ksenonowych jest Ksenon (Xenon), należący do grupy gazów szlachetnych - stąd nazwa technologii. Do uruchomienia lampy niezbędne jest wysokie napięcie inicjujące zapłon lampy o wartości około 25.000V, które następnie jest stabilizowane do poziomu 42V lub 85V - w zależności od typu lampy ksenonowej, stąd ksenony wymagają specjalnego układu zapłonowego, wytwarzającego wysokie napięcie niezbędne do ich uruchomienia.
Co je wyróżnia?
Lampa ksenonowa, w przeciwieństwie do halogenowej, nie jest żarówką, ponieważ nie posiada żarnika. Dlatego ksenonowe źródło światła nazywamy lampą lub jarznikiem bądź palnikiem . Ksenon wytwarza - w zależności od swojej temperatury barwowej - strumień świetlny o wartości około 3200 lm, pobierając moc 35 W. Przez to nagrzewa się znacznie mniej od żarówki halogenowej, która wytwarza strumień świetlny ok. 1500 lm, pobierając moc 55 W. Dzięki temu oświetlenie ksenonowe zapewnia kierowcy znacznie większe pole widzenia w porównaniu z tradycyjnym oświetleniem halogenowym.
Ponadto trwałość palnika ksenonowego wynosi około 3 000 godzin, a zatem jest trzykrotnie większa niż w przypadku standardowej żarówki halogenowej. Charakterystyczne niebieskawe światło emitowane przez ksenony nie tylko lepiej oświetla drogę, ale również nadaje autom nowoczesny, stylowy wygląd.
Lampy ksenonowe z upływem świecenia tracą na intensywności świecenia (następuje zmniejszenie ilości emitowanego swiatła). Wówczas należy je wymienić.
Ksenon a biksenon
Ksenon od biksenonu różni się konstrukcją całej lampy, nie tylko samego jarznika. Światła ksenonowe po włączeniu potrzebują pewnego czasu, aby osiągnąć pełną gotowość. Dlatego w reflektorach ksenonowych światła długie uruchamiane są za pomocą żarówki halogenowej. W reflektorze biksenonowym zadanie świateł mijania i długich realizuje jeden jarznik. Po włączeniu świateł długich w biksenonach następuje zmiana w układzie optycznym lampy poprzez np. przesunięcie przesłony lub ruch samego jarznika.
Typy palników
Na rynku dostępne są lampy ksenonowe o oznaczeniach D1S, D2S, D2R. „D” oznacza w tym przypadku wyładowanie (z ang. discharge). Lampy typu D1 i D3 posiadają wbudowany starter. W przypadku D2 i D4 jest on oddzielną jednostką lub został zintegrowany z elektronicznym balastem. Mimo podobnej na pierwszy rzut oka konstrukcji lampy D1 i D3 oraz D2 i D4, nie mogą być stosowane zamiennie. Po pierwsze, mają różne bazy. Po drugie, operują na innym woltażu – D1 i D2 na 85V, D3 i D4 na 42V. Natomiast „S” w nazwie lampy oznacza, że jest ona przeznaczona do reflektorów typu projekcyjnego tak zwanych soczewkowych, a „R” - do reflektorów z odbłyśnikiem.
Jak zmienić halogeny na ksenony?
Jeśli mamy samochód wyposażony w moduł reflektorów halogenowych, ale chcemy zmienić system na reflektory ksenonowe, to musimy zaopatrzyć się w kilka rzeczy - reflektor ksenonowy (dedykowany tylko dla lamp wyładowczych), system spryskiwaczy i zderzak specjalnie do nich przystosowany oraz system samopoziomowania reflektorów. Wyspecjalizowany w takich przeróbkach warsztat nie powinien mieć problemów z wymianą.
Niestety wielu kierowców korzysta z conversion kits, potocznie zwanych HID-ami, których nie wolno stosować zamiast halogenów. Są to nielegalne zestawy służące samodzielnemu przerobieniu reflektorów halogenowych tak, aby zamiast fabrycznie dedykowanych żarówek halogenowych zamontować ksenony. Zastosowanie zestawu HID powoduje wzrost poboru mocy, zwiększa ryzyko zniszczenia reflektora, a ponadto oślepia kierowców jadących z naprzeciwka, z uwagi na fakt niedopasowania lamp wyładowczych do geometrii reflektora przeznaczonego wyłacznie do żarówek halogenowych. Warto zaznaczyć, że konsekwencje prawne w przypadku wszelkich kolizji w trakcie używania takich zestawów ponosi kierowca, a nie sprzedawca.
Uwaga na podróbki
Na rynku krąży też wiele podróbek lamp ksenonowych Philips. Problem jest na tyle poważny, że przedstawiciele firmy podjęli współpracę z organami ścigania, aby chronić użytkowników przed fałszywymi lampami. Kilka miesięcy temu zostały przeprowadzone działania mające na celu usunięcie z obrotu podrabianych produktów. Skutki były natychmiastowe. W ciągu kilku dni po przeprowadzeniu akcji z najpopularniejszego portalu aukcyjnego w Polsce zniknęły praktycznie wszystkie aukcje z podejrzanymi jarznikami.