Wyważanie niewyważonych

Wibracje odczuwalne na kole kierownicy czy tzw. bicie kół, to tylko niektóre przejawy niewłaściwej pracy elementów podwozia. Ignorowanie tych sygnałów skutkuje – poza oczywistym obniżeniem komfortu podróżowania, przyspieszonym zużyciem opon, łożysk kół, mechanizmu różnicowego, układu kierowniczego, a nawet skrzyni biegów. Co gorsza, dłuższa eksploatacja auta z takimi usterkami może w skrajnych wypadkach doprowadzić do utraty panowania nad nim. Warto zatem okresowo kontrolować wyważenie kół, a także zadbać o stan zawieszenia samochodu, sprawdzając m.in. jego nastawy.

Cztery kąty

Jak podkreślają warsztatowcy, najważniejsza jest geometria, czyli właściwa wartość kątów ustawienia kół. Co dziwne, nie jest ona sprawdzana podczas przeglądów rejestracyjnych: ze względów bezpieczeństwa powinno się jednak dokonywać jej rutynowo raz do roku w wyspecjalizowanym warsztacie. Natomiast decydując się na kupno używanego samochodu, warto to zrobić jeszcze przed podpisaniem umowy ze sprzedającym. Najważniejsze w geometrii (skrótowo określanej zbieżnością) są cztery wartości kątowe: pochylenia kół, ustawienia sworznia zwrotnicy, wyprzedzenia sworznia zwrotnicy oraz zbieżność kół. Nieprawidłowe kąty pochylenia kół źle wpływają na sterowalność pojazdu, powodując jego niestabilność w czasie jazdy i ściąganie w jedną stronę. Źle ustawiona zbieżność może doprowadzić do występowania bocznych poślizgów oraz nadmiernego zużycia ogumienia.

Wyważyć …

Wyważanie to czynność tak samo ważna jak kontrola geometrii zawieszenia. Większość użytkowników decyduje się na wyważanie kół w specjalnych urządzeniach stacjonarnych dwa razy do roku, przy okazji sezonowej wymiany ogumienia. W przypadku przeciętnej eksploatacji to wystarcza, gdyż fachowcy zalecają wykonywać ten zabieg co ok. 10 tys. km. Uwaga! Należy zawsze wyważyć koła po wpadnięciu w głęboką dziurę w jezdni lub po gwałtownym hamowaniu, kiedy może dojść do obrócenia się opony na feldze lub miejscowego wytarcia bieżnika. Poza tym właściciel samochodu powinien też okresowo kontrolować obecność ciężarków na feldze i w razie stwierdzenia ich braku udać się do warsztatu. Dlaczego to takie istotne, tłumaczy Jan Białdyga, właściciel specjalistycznego warsztatu Autocolor w Rudzie Śląskiej: – Nawet jeden zgubiony 50-gramowy ciężarek może pogorszyć prowadzenie auta. Przy prędkości ponad 100 km/h siła, z którą bije niewyważone koło, wynosi ok. 50 kg. Nie trzeba chyba nikomu tłumaczyć, iż cierpią na tym opony, łożyska, układ kierowniczy oraz prawie wszystkie elementy zawieszenia –dodaje.

… czy doważyć?

Czasem stacjonarne wyważenie koła nie wystarcza: w normalnych warunkach drogowych wraz z nim obracają się bowiem półoś, piasta, tarcza hamulca i kołpak. Również one mogą być niewyważone, powodując uciążliwe drgania. Sposobem na ich pozbycie się jest zabieg zwany doważaniem. Na czym on polega? Pod koło zamontowane na osi wsuwane są rolki specjalnego urządzenia pomiarowego, które wprawiają je w ruch. Wynik badania całego układu jest odczytywany na wyświetlaczu. Mechanicy zalecają okresowo przeprowadzać zabieg doważania w szczególności posiadaczom aut z tuningiem mechanicznym ze względu na większe obciążenia napędzanych osi.

Z testem drogowym

Jak podkreślają fachowcy, zwykłe wyważanie jest zazwyczaj obarczone błędem. Dzieje się tak na skutek braku podparcia kręcącego się koła. Aby wyeliminować niewłaściwe wskazania, najdokładniejsze stacjonarne urządzenia do wyważania zostały dodatkowo wyposażone w specjalną rolkę, która wywiera na koło nacisk zbliżony do występującego podczas jazdy. Dzięki temu można mierzyć wszystkie siły działające na obciążone koło podczas jego obracania się, w warunkach porównywalnych do panujących na drodze. Wynik pomiaru jest wyświetlany na ekranie monitora wyważarki.

Głównie 4x4

Kontrola z tzw. testem drogowym jest szczególnie zalecana użytkownikom terenówek i SUV-ów ze względu na fakt, iż koła tych aut mają opony o dużym balonie, które trudno jest dokładnie wyważyć bez obciążenia. Poza tym pomiary uzyskane z testu drogowego informują mechanika, w jakiej konfiguracji koła powinny być montowane na osiach, aby eliminować wibracje i ściąganie. Jest to szczególnie istotne przy napędzie 4x4, kiedy specyficznie rozkładają się siły działające na osie. Wysoką precyzję pomiarów zapewniają też wyważarki laserowe (wciąż jeszcze mało popularne w krajowych warsztatach). Poza standardowymi parametrami, promienie lasera sprawdzają grubość bieżnika i jego stożkowatość, stan bocznych ścian opony oraz felgi.