Z płynem do hamowania

Podczas corocznych przeglądów oraz dokonywanych okresowo wymian np. oleju silnikowego, większość kierowców zapomina o kontroli płynu hamulcowego w samochodzie. Co ciekawe, czynność tę bagatelizuje również wielu warsztatowców. Tymczasem właściwy stan płynu hamulcowego, przekłada się bezpośrednio na bezpieczeństwo jazdy. Z tego też względu specjaliści zalecają, aby co dwa lata lub po przebiegu 40 tys. km, zastępować go nowym, oczywiście zgodnie z zaleceniami danego producenta pojazdu.

Produkt złożony

Z chemicznego punktu widzenia, płyny hamulcowe są tzw. mieszaninami wieloskładnikowymi. Bez zbędnego wchodzenia w skomplikowaną terminologię warto wiedzieć, iż w ich skład mogą wchodzić np. etery alkilowe, glikole etylenowe, estry boranowe, czy polipropylenoglikole. We wszystkich płynach hamulcowych znajdziemy również różnego rodzaju dodatki, m.in. zwiększające ich odporność na pienienie oraz uszlachetniające. Zadaniem tych ostatnich jest efektywna poprawa najważniejszych parametrów pracy płynów hamulcowych, w tym przede wszystkim lepkości oraz temperatury wrzenia.

Jaki DOT?

Na etykietach wszystkich płynów hamulcowych możemy spotkać oznaczenie DOT, po którym następują cyfry arabskie. Zgodnie z przyjętą również w Europie nomenklaturą amerykańską, określają one przeznaczenie danego płynu hamulcowego. Najstarsza generacja oznaczana jako DOT-3 (obecnie praktycznie nie stosowana), była używana w samochodach w latach 80. i 90. ubiegłego stulecia. W przeciwieństwie do niej, płyny hamulcowe DOT-4, są obecnie najbardziej popularne i najczęściej stosowane nie tylko w samochodach osobowych, ale także w motocyklach, ciężarówkach, autobusach, a także wózkach akumulatorowych. Z kolei w samochodach sportowych możemy spotkać płyny hamulcowe z oznaczeniem DOT-5. Poza składnikami zawartymi we wcześniej wymienionych płynach, w tych ostatnich użyto również silikonów, pozwalających na lepsze wchłanianie wilgoci i wyższą temperaturę wrzenia. Unowocześnioną odmianą płynów DOT-5 jest kategoria DOT-5.1, przeznaczona głównie do samochodów wyposażonych w układ ESP.

Lepkość i temperatura wrzenia

Najważniejszymi parametrami wszystkich rodzajów płynów hamulcowych, są lepkość oraz temperatura wrzenia. Im niższa lepkość płynu, tym szybsza zmiana ciśnienia w układzie hamulcowym, a tym samym skrócenie drogi hamowania pojazdu. Dla przykładu: płyny hamulcowe DOT-3 wykazywały lepkość w granicach 1500 mm kw./s, w temperaturze -40 st. C, z kolei ich odpowiedniki z klasy DOT-5 cechują się lepkością w granicach 900 mm kw./s. Drugim ważnym parametrem jest temperatura wrzenia, czyli odporność termiczna płynu hamulcowego na przeciążenia cieplne. Ze względu na obecność wody w płynie hamulcowym, fachowcy wyróżniają dwa rodzaje temperatur wrzenia: suchą i mokrą. W przypadku produktów DOT-3 wrzenie „suche” oscyluje w granicach 205 st. C, „mokre” zaś zaczyna się już przy 140 st. C. Znacznie lepiej pod tym względem wypadają płyny DOT-5, których temperatury wrzenia wynoszą odpowiednio: 260 i 180 st. C.

Groźny korek parowy

Płyny hamulcowe są wrażliwe na działanie wilgoci i wody do tego stopnia, iż zaledwie 1 proc. wody może spowodować obniżenie temperatury wrzenia nawet o 15 proc.! W efekcie, pod wpływem rosnącej temperatury hamowania płyn hamulcowy zaczyna wrzeć, powodując powstawanie pęcherzyków powietrza. Te ostatnie nie przenoszą ciśnienia, co odczuwane jest jako chwilowy brak siły hamulcowej. Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ mamy wtedy do czynienia ze zjawiskiem tzw. poduszki gazowej, nazywanym też korkiem parowym. W konsekwencji kierujący odczuwa nadmierną „miękkość” pedału hamulca. Dzieje się tak dlatego, ponieważ najpierw kompresowane jest powietrze, a dopiero potem płyn hamulcowy.

Kiedy i gdzie wymieniać?

Jak już zostało powiedziane, płyn hamulcowy należy wymieniać co dwa lata lub po przebiegach sięgających 40 tys. km. Każdorazowo należy go również zastąpić nowym (zgodnym z zaleceniami producenta pojazdu), w przypadku pojawienia się poduszki gazowej (korka parowego). Płyn hamulcowy należy także wymienić, kiedy zaobserwujemy jego wyraźne ściemnienie. Dlaczego? Zmiana barwy świadczy bowiem o tym, iż pracował on często w temperaturach zbliżonych do wrzenia. Płyny hamulcowe powinny być wymieniane w specjalistycznych warsztatach ze względu na to, iż jest to czynność wymagająca zarówno właściwego sprzętu, jak i wiedzy. Poza tym zlecając wykonanie tej usługi specjalistom mamy pewność, iż w układzie hamulcowym naszego samochodu znajdzie się odpowiedni dla niego płyn.