Wstrząs
Wstrząs jest stanem organizmu spowodowanym niewłaściwym stosunkiem objętości krwi docierającej do tkanek, do ich normalnego zapotrzebowania. Następuje wówczas tzw. centralizacja krążenia (krew w większym stopniu krąży pomiędzy najważniejszymi dla przeżycia narządami: mózgiem, sercem oraz płucami). Niedobór krwi powoduje niedostateczną wartość tlenu oraz niewystarczające usuwanie szkodliwych produktów funkcjonowania komórek organizmu.
Przyczynami wstrząsu może być wiele czynników. Najczęściej stan ten spowodowany jest:
- masywnym krwotokiem, poprzez znaczący ubytek krwi dochodzi do niedostatecznej wymiany substancji w komórkach,
- rozległym poparzeniem, poprzez zaburzenie funkcjonowania wielu układów, spowodowanych uszkodzeniami dużej powierzchni skóry, łącznie z jej funkcją ochronną,
- zawałem serca oraz innymi nieprawidłowościami w jego funkcjonowaniu, przez co krążenie krwi w organizmie jest zaburzone oraz występowanie bólu i lęku u poszkodowanego
- urazem kręgosłupa w skutek zaburzeń układu nerwowego, a ściślej braku przewodnictwa nerwowego,
- reakcją uczuleniową, podczas której może wystąpić do rozszerzenia naczyń krwionośnych, co będzie miało wpływ na krążenie krwi,
- poważnym zakażeniem, wskutek którego dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz zwiększonego przepuszczania poprzez ich ściany.
Wstrząs może być spowodowany wieloma czynnikami. Jednakże jego objawy są dosyć charakterystyczne, a ich wystąpienie wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem życia. Stan ten możemy rozpoznać poprzez:
- płytki i szybki oddech,
- zimny i perlisty pot,
- bladą skórę (z wyjątkiem wstrząsu alergicznego, gdzie skóra poszkodowanego może być zaczerwieniona, a nawet mogą wystąpić bąble),
- zaburzenia świadomości od jej chwilowych utrat do całkowitej utraty przytomności.
W wielu przypadkach stan ten może się pogłębiać poprzez:
- nieopatrzone krwotoki,
- trudności w oddychaniu,
- ból,
- lęk,
- stopniowe wychładzanie organizmu.
Postępowanie:
- Wyeliminuj bezpośrednią przyczynę wstrząsu, np. zatamowaniem krwotoku, wsparciem psychicznym poszkodowanego z podejrzeniem zawału serca itd.
- Zastosuj odpowiednią pozycję ciała poszkodowanego. W większości przypadków zaleca się stosowanie pozycji przeciwwstrząsowej, która polega na ułożeniu poszkodowanego na plecach, a następnie uniesieniu kończyn dolnych poszkodowanego do góry (pięty powinny być ułożone około 30 cm powyżej poziomu klatki piersiowej). Dzięki jej zastosowaniu krew znajdująca się w kończynach stopniowo przetaczana jest do klatki piersiowej, gdzie częściowo rekompensuje niedobór ilości krwi.
- Udrożnij GDO poszkodowanego oraz zadbaj o jego termoizolację (np. folia NRC).
- Nieustannie monitoruj stan poszkodowanego!
Należy pamiętać, że w sytuacji wstrząsu na skutek domniemanych zaburzeń pracy serca, z poszkodowanym postępujemy inaczej. Osobę przytomną układamy w pozycji półsiedzącej, natomiast osobę nieprzytomną na plecach nie unosząc nóg. W przytoczonych stanach należy zadbać o udrożnienie GDO oraz o komfort psychiczny i termiczny poszkodowanego.