65 lat Renault 4 CV

Idea masowo produkowanego „auta popularnego” była znana w Renault od połowy lat 20. W kolejnej dekadzie wprowadzono na rynek modele Celtaquatre i Juvaquatre, które stanowiły ważny etap na drodze ku masowej motoryzacji we Francji. Mimo trwającej wojny, w Billancourt podjęto kolejną próbę budowy samochodu dla mas. W maju 1941 roku inżynierowie Fernand Picard, Charles-Edmond Serre i Jean-Auguste Riolfo określili założenia projektu. Prace ruszyły jesienią następnego roku. Książę Wilhelm von Urach, główny pełnomocnik techniczny i okupacyjny zarządca w firmie Renault, znany ze swojej niechęci do nazistów, dyskretnie sprzyjał Projektowi 106. Przed wojną arystokrata pracował m.in. w firmie Bugatti w alzackim Molsheim, później przeszedł do koncernu Daimler-Benz.

4 stycznia 1943 roku pierwszy z trzech prototypów wyruszył w pierwszą podróż, a raczej test drogowy, podczas którego osiągnął prędkość 84 km/h. Auto miało silnik oraz skrzynię biegów umieszczoną z tyłu nadwozia o aerodynamicznym kształcie. Poszycie karoserii wykonano z blachy aluminiowej, gdyż stal była wówczas ściśle racjonowanym materiałem strategicznym. Czterocylindrowy, chłodzony cieczą silnik Type 662/1 o pojemności 760 cm3 współpracował z 3-biegową skrzynią i napędzał koła tylnej osi. Konstruktorzy zdecydowali się na zastosowanie niezależnego zawieszenia ze sprężynami śrubowymi i hydraulicznymi amortyzatorami Allinquant. W latach 1944-45 zbudowano kolejne dwa prototypy.

Do produkcji skierowano wersję z 4-drzwiowym nadwoziem. Auto mieściło 4 osoby i niewielki bagaż. Podczas testów osiągnięto prędkość 90 km/h i średnie zużycie paliwa ok. 7 l/100 km. Stojący na czele Renault Pierre Lefaucheux nadał projektowi rangę priorytetu. Konstrukcję auta maksymalnie uproszczono. W stanie gotowym do jazdy ważyło 600 kg. W przedseryjnych egzemplarzach szyby w tylnych drzwiach były nieruchome, a z tyłu montowano tylko jedną lampę.

Pierwsze powojenne lata były wyjątkowo trudnym okresem w historii Renault. Trwała odbudowa zniszczonych w 1944 roku hal produkcyjnych. Brakowało materiałów i przy budowie nadwozi aluminium zastąpiono stalą. Niedobór lakierów spowodował, że pierwsze egzemplarze malowano piaskową, półmatową farbą Crème 314 z zapasów pozostawionych przez Wehrmacht. Auto zyskało więc nieoficjalny, lecz bardzo popularny przydomek motte de beurre (osełka masła). Wczesne egzemplarze wyróżniały się ponadto lakierowanymi na czerwono obręczami kół. Lefaucheux zaproponował, by nowe Renault otrzymało nazwę Régiquatre, nawiązującą do przedwojennych modeli. Padły też inne propozycje nazw jak Régine lub Réginette. Po konsultacjach z załogą wybrano jednak nazwę 4 CV, która określała liczbę tzw. koni podatkowych (1 CV - ok. 190 cm3).

Oficjalna premiera Renault Type 1060 odbyła się 3 października 1946 roku podczas 33. edycji Salon de l'Automobile w Paryżu. Frekwencja pierwszego po wojnie salonu była niezwykła: w ciągu kilku dni ekspozycje w Grand Palais odwiedziło 809 tys. osób. To właśnie Renault 4 CV było główną atrakcją salonu i wzbudzało większe emocje niż ekskluzywne Delage D6 czy wyścigowe Bugatti Type 59/50DB. Francuzi z utęsknieniem oczekiwali „auta masowego”. Bardziej niż nowych samochodów osobowych rząd Republiki oczekiwał od Renault tysięcy aut dostawczych, ciężarówek i autobusów niezbędnych w trudnym, powojennym okresie. Wielu decydentów wątpiło w siłę nabywczą francuskiego społeczeństwa. Mimo wolnorynkowej gospodarki firmy z branży motoryzacyjnej borykały się z niedoborem stali, szkła, mas plastycznych oraz innych surowców.

Od czerwca do grudnia 1946 roku zbudowano zaledwie 36 aut z tzw. serii zerowej. Seryjną produkcję 4 CV rozpoczęto dopiero 12 sierpnia 1947 roku w zakładzie Billancourt. Około 300 egzemplarzy trafiło do dealerów Renault na terenie całej Francji. Produkcja rozkręcała się powoli: dziennie produkowano tylko 15 aut. Lefaucheux wyznaczył ambitny cel - 300 samochodów dziennie, który osiągnięto po 2 latach.

Pierwsi klienci wysoko oceniali nowe auto. W krótkim (3,6 m) nadwoziu było wystarczająco dużo miejsca dla całej rodziny. Czynności obsługowe uproszczono: olej silnikowy należało zmieniać co 2,5 tys., a czyszczenie filtra powietrza benzyną – co 10 tys. kilometrów. Nowością roku 1948 była użytkowa wersja Commerciale (kod fabryczny R2070) z zaślepionymi szybami tylnych drzwi i tylko dwoma siedzeniami. Oprócz poniemieckiego lakieru Crème oferowano szary Gris RAF, kojarzący się z mundurami brytyjskich lotników. Rok później samochody oferowano także w kolorze czarnym, zielonym oraz dwóch odcieniach koloru niebieskiego.

Ówczesna cena w zależności od wyposażenia wynosiła od 280 do 310 tys. franków. Pod koniec dekady Renault 4 CV były dostępne w wersjach Luxe i Grande Luxe. Hasło promujące auto brzmiało 4 miejsca, 4 cylindry, 90 km/h i 6 litrów na 100 km, a kilka lat później, gdy na skutek inflacji cena wzrosła, zmieniono je na 4 CV, 4 drzwi i 444 tys. franków. Wersja Luxe wyróżniała się kołem kierownicy z białego tworzywa i „kłami” na zderzakach. Od października 1950 roku Renault 4 CV Grand Luxe było napędzane silnikiem o mocy 21 KM. Prędkość maksymalna wzrosła do 100 km/h. Topowa wersja wyróżniała się chromowanymi listwami i białymi ozdobnymi pasami na bokach opon. Na zamówienie klientów Renault oferowało wersję Decapotable – kabriolet ze zwijanym dachem lub stalowym odsuwanym dachem. Montowano ją w paryskiej firmie karoseryjnej S.A.P.R.A.R. W 1950 roku zmniejszono pojemność skokową silnika z 760 do 748 cm3. Zmodyfikowano przód nadwozia i kształt zderzaków.

Warto dodać, że pod koniec lat 40. Renault 4 CV odnosiło liczne sukcesy sportowe. 30 stycznia 1949 roku Louis i Jean-Louis Rosier zwyciężyli w swojej klasie w Rajdzie Monte Carlo. Później nastąpiło zwycięstwo Francois Landona w górskim wyścigu Course de Côte du Mont-Ventoux. 4 kolejne pozycje zajęli wówczas Lecat, Delmotte, Fromentin i Dalligand. Za kierownicą 4 CV triumfował także słynny Jean Redele, późniejszy założyciel firmy Alpine. W styczniu 1951 roku 4 CV okazało się najszybszym samochodem w klasie H w Rajdzie Monte Carlo, a 5 miesięcy później zespół Renault odniósł zwycięstwo w kategorii do 1100 cm3. Landon i Briat pokonali dystans 2668,75 kilometra ze średnią prędkością 111,197 km/h. 4 CV startowały także w legendarnym wyścigu drogowym Mille Miglia rozgrywanym we Włoszech oraz w Pucharze Alp i holenderskim Rajdzie Tulipanów. Wersja Sport (21 KM) zastąpiła dotychczasową Grand Luxe.

W latach 1952-53 oferowano sportową wersję 4 CV Type 1063 z 30-konnym silnikiem. Seryjnie montowano skrzynię 3-biegową, jednak auta wyścigowe wyposażano również w manualne „czwórki”, a nawet przekładnie 5-biegowe. W zależności od przełożeń prędkość maksymalna wynosiła od 125 do 140 km/h. Najszybsza wersja 4 CV wyróżniała się dodatkowymi wlotami powietrza w pokrywie silnika oraz lekkimi, ażurowymi siedzeniami dla kierowcy i pilota. Dotychczasowa odmiana Luxe (17 KM) otrzymała nazwę Affaires.

Sportowe laury skutecznie promowały 4 CV na całym świecie. Ważnym odbiorcą były Stany Zjednoczone. W ciągu kilku lat sprzedano tam ponad 170 tys. egzemplarzy. W USA standardowa wersja kosztowała 1035 dolarów. Auto cieszyło się wielką popularnością w kilkudziesięciu krajach świata. Około 12,5 tys. 4 CV trafiło do Australii. Niewielką liczbę 4 CV wysłano także do Polski oraz kilku innych krajów komunistycznych. Popyt był większy niż możliwości produkcyjne starego zakładu na wyspie Seguin koło Billancourt. Od grudnia 1952 roku auta montowano także w nowej wytwórni we Flins, położonej 50 kilometrów od Paryża. 4 CV było pierwszym samochodem Renault, który odniósł globalny sukces. 26 lutego 1953 roku w Tokio Pierre Lefaucheux i Shoji Okubo z firmy Hino Motors Ltd. podpisali licencyjną umowę na montaż 4 CV w Japonii. W ciągu 9 lat zbudowano ponad 50 tys. samochodów, które miały wówczas przeważający udział w zmotoryzowaniu Kraju Kwitnącej Wiśni zanim uczynili to producenci japońscy. Część aut kursowała po ulicach Tokio i innych miast jako taksówki. W sierpniu 1953 roku pierwszy egzemplarz 4 CV zjechał z taśmy wytwórni Fabricación de Automóviles Sociedad Anónima (FASA) w Valladolid. Renault miało 15% udziałów w spółce. Model 4/4 przez lata należał do najchętniej kupowanych samochodów osobowych w Hiszpanii.

W kwietniu 1954 roku we Flins uroczyście obchodzono montaż półmilionowego wozu. Dawna „osełka masła” przeszła lifting nadwozia. Atrapę zdobiły 3 zamiast 6 listew ozdobnych ze stali nierdzewnej. Jednostka Type 662/2 o pojemności 747 cm3 i mocy 21 KM napędzała odtąd wszystkie wersje. Akumulator przeniesiono na tył. W sierpniu 1956 roku wycofano z oferty kabriolet Decouvrable. Na liście opcji pojawiło się automatyczne sprzęgło Ferlec z elektromagnetycznym sterowaniem. Wynalazek firmy Ferodo nie zdobył jednak uznania klientów, przyzwyczajonych do tradycyjnej skrzyni biegów. Mimo wprowadzenia nowego modelu Dauphine, 4 CV nadal cieszyło się popularnością we Francji, Belgii, Holandii, RFN i Szwajcarii oraz w wielu innych krajach świata.

Na indywidualne zamówienie klientów firmy Brissoneau et Lotz, Pichon et Parat, Chapron Labourdette oraz Autobleu budowały pojedyncze egzemplarze z nietypowymi nadwoziami. Na bazie Renault 4 CV Jean Redele zbudował słynne A106 – pierwszy pojazd marki Alpine.

Nowoczesny zakład we Flins należał do największych wytwórni samochodów w Europie. Często wizytowali go dostojni goście Prezydenta Republiki. 10 kwietnia 1957 roku fabrykę odwiedziła brytyjska królowa Elżbieta II. Dyrektor RNUR, Pierre Dreyfus, wręczył jej kluczyki do błękitnego Dauphine. 3 lata później montaż Renault oglądał przywódca ZSRR, Nikita Siergiejewicz Chruszczow, który z zainteresowaniem przyglądał się egzemplarzowi Floride. Pod koniec dekady 4 CV oferowano w wersji Sport oraz Affaires, także z odsuwanym stalowym dachem. Od roku modelowego 1958 wprowadzono opcjonalny system ogrzewania i wentylacji Sofica. We Flins świętowano produkcję milionowego egzemplarza. Renault jako pierwszy francuski producent przekroczyło tę magiczną liczbę. Pod koniec lat 50. w biurze konstrukcyjnym Renault powstawały prototypy samochodów nowej generacji: przednionapędowe R4 oraz R8 z silnikiem umieszczonym z tyłu. Era „czwórki” dobiegła końca. 6 lipca 1961 roku ostatni z 1 105 547 egz. 4 CV w wersji Affaires opuścił halę montażową. W ciągu 14 lat pojazd odegrał istotną rolę w zmotoryzowaniu Francji i wielu innych krajów świata.