Sprawność kierowcy
Statystyki wypadków bezlitośnie pokazują konsekwencje ludzkich błędów. Budowane z myślą o ochronie kierowców pojazdy, a nawet specjalnie projektowane drogi, które mają wybaczać uczestnikom ruchu drogowego błędy, nie mogą tych statystyk radykalnie zmienić. Odpowiedzią na tę sytuację ma być motoryzacja przyszłości. Zbudowana na autonomicznych pojazdach, będzie pozbawiona ludzkich błędów. Zanim to jednak nastąpi, to kierowcy są odpowiedzialni za bezpieczeństwo i sprawność poruszania się po drogach.
Według Centralnego Instytutu Ochrony Pracy rola kierowcy wymaga posiadania zespołu sprawności, które mają wpływ na bezpieczeństwo i umiejętność podróżowania. Pojęcie zespołu pokazuje, że elementy te powinny funkcjonować razem i są to:
- sprawność procesów intelektualnych i poznawczych,
- sprawność psychomotoryczna i psychofizyczna,
- cechy temperamentu i osobowości.
Sprawność procesów intelektualnych i poznawczych jest kluczowa. Dzięki niej, kierowca jest w stanie sam ocenić swoją kondycję psychofizyczną, a także ocenić sytuacje drogowe. W praktyce oznacza to, że kierowca powinien odpowiedzieć sobie na konkretne pytania, na przykład czy jest wyspany, czy nie jest zmęczony, czy nic go nie boli, czy nie jest pod wypływem alkoholu, czy nie przyjmował leków, które mogą wpłynąć na prowadzenie pojazdu.
To część pytań dotycząca stanu fizycznego, druga część powinna dotyczyć stanu emocjonalnego i zawierać odpowiedzi na pytania, takie jak: czy nie jest zdenerwowany, czy się nie śpieszy, czy nie jest rozkojarzony.
Kolejna grupa pytań, pozwoli ocenić sytuację drogową, pogodę, możliwe utrudnienia, natężenie ruchu. Refleksja kierowcy powinna dotyczyć elementów mających wpływ na jazdę, pory dnia (zmrok, świt), stanu nawierzchni (opady deszczu, śniegu), robót drogowych, rodzajów dróg (autostrada, drogi osiedlowe).
Odpowiedzi na te pytania determinują zachowanie kierowcy, a w oparciu o uzyskane informacje będzie on podejmował decyzje i na końcu realizował manewry. Wraz z doświadczeniem i zdobytą wiedzą, odpowiedzi na postawione pytania powinny być precyzyjniejsze i pozwalać na podejmowanie lepszych decyzji. Bardzo ważne jest, by młodzi, niedoświadczeni kierowcy mieli świadomość występującego ryzyka i czasu na zdobycie w bezpiecznych warunkach cennego doświadczenia. Istotne jest również pokazywanie młodym kierowcom konsekwencji zdarzeń - chwila nieuwagi, zła decyzja może kosztować bardzo dużo i mieć wpływ na całe życie.
O sprawności za kierownicą decyduje jeszcze szereg cech o charakterze indywidulanym, uzależnionych od osobowości i temperamentu. Są kierowcy, którzy charakteryzują się dużą wytrzymałością na wysiłek i jazda samochodem nie męczy ich jak innych, część ma wysoką wrażliwość sensoryczną, która przekłada się na wysoką jakość widzenia i słyszenia, np. ocenę odległości.
„Kierowców można oceniać poprzez ich odporność emocjonalną, przejawiającą się brakiem negatywnych emocji i radzeniem sobie w trudnych, stresowych sytuacjach. Również samokontrola jest tą cechą, która wyróżnia dobrych kierowców. Dodatkowo trzeba wspomnieć o unikaniu zachowań ryzykownych i odporności na monotonię, pojawiająca się podczas dłuższych przejazdów” - tłumaczy Radosław Jaskulski, instruktor ŠKODA Auto Szkoły.
To nie jest ostateczna lista cech. Już na jej podstawie można określić stopień skomplikowania na pozór prostej czynności, jaką jest prowadzenie pojazdu. Kierowca powinien wiedzieć, że nie jest dobry ten, kto tylko sprawnie operuje kierownicą i pedałem gazu, ale ten, który zanim wykona czynność na drodze, oceni sytuację, ma świadomość konsekwencji i z zachowaniem zasad bezpieczeństwa wykona manewr.