ASG, czyli dwie w jednej
Poza typowymi przekładniami manualnymi i automatycznymi, które montowane są we współczesnych samochodach, kierujący mają również możliwość wyboru skrzyń łączących w sobie właściwości obu z wymienionych. Jedną z nich jest przekładnia ASG (z ang. Automated Shift Gearbox), stosowana zarówno w małych i średnich samochodach, jak również w lekkich pojazdach dostawczych.
Manual jak automat
Skrzynia ASG stanowi kolejny krok w stronę rozwoju tradycyjnych przekładni ręcznych. Kierujący może bowiem cieszyć się w czasie jazdy wszystkimi walorami skrzyni manualnej. Dodatkowo pozwala ona na „przejście” w tryb automatyczny, sterowany za pośrednictwem komputera pokładowego. W przypadku tego ostatniego, zmiana biegów następuje zawsze w najbardziej optymalnych momentach, odpowiadających górnym progom poszczególnych przełożeń. Zaletą skrzyni ASG jest również fakt, iż jej produkcja jest tańsza niż w przypadku typowych przekładni automatycznych (planetarnych). W największym skrócie przekładnia ASG składa się z dźwigni zmiany biegów, modułu sterującego z pompą hydraulicznego siłownika sprzęgła, siłownika skrzyni biegów oraz tzw. sprzęgła samonastawnego.
Jak to działa?
Wszyscy, którzy mieli okazję jeździć samochodami z typową automatyczną skrzynią biegów nie powinni mieć specjalnych trudności, aby przyswoić sobie obsługę przekładni ASG. W jej przypadku rozruchu silnika dokonuje się po ustawieniu dźwigni zmiany biegów na pozycję „neutral”, z jednocześnie wciśniętym pedałem hamulca. Kierujący ma ponadto do wyboru trzy inne przełożenia: „reverse”, „automatic” i „manual”. Po wybraniu tego ostatniego biegi można zmieniać samodzielnie (w tzw. trybie sekwencyjnym). Co ciekawe w przypadku przekładni ASG nie ma trybu „parking”. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta – jest on niepotrzebny. Będąc manualną skrzynią biegów (dysponującą sprzęgłem), jest sterowana za pomocą odpowiednich siłowników. Oznacza to, iż po wyłączeniu zapłonu sprzęgło zostaje „zamknięte”. W konsekwencji zatem nie ma obaw, iż auto stoczy się z pochyłości. Sama dźwignia zmiany biegów nie jest połączona w sposób mechaniczny z przekładnią. Służy ona jedynie do wyboru odpowiedniego trybu pracy, zaś sercem przekładni jest elektroniczny moduł sterujący pracą samej przekładni oraz sprzęgła. Do tego ostatniego, poprzez magistralę CAN, trafiają sygnały z centralnej jednostki sterującej silnikiem (a także np. sterowników ABS, czy ESP). Kierowane są one również na wyświetlacz na desce rozdzielczej, dzięki któremu kierujący widzi na bieżąco jaki tryb został aktualnie wybrany.
Pod czujnym nadzorem
W przekładniach ASG montowany jest specjalny system monitoringu bezpieczeństwa ISM (z ang. Intelligent Safety Monitoring System). W czym zasadza się jego działanie? W rzeczywistości w skład systemu wchodzi kolejny sterownik, który pełni z jednej strony funkcję pomocniczą w stosunku do głównego sterownika skrzyni ASG, z drugiej zaś monitoruje na bieżąco poprawność jego działania. Podczas jazdy ISM sprawdza m.in. poprawne funkcjonowanie pamięci i oprogramowania, a także kontroluje pracę modułu sterowania przekładnią ASG pod kątem aktualnej sytuacji. W momencie wykrycia nieprawidłowości, pomocniczy sterownik może reagować w dwojaki sposób. Najczęściej restartuje główny sterownik, dzięki czemu przywracane są wszystkie funkcje pojazdu (zazwyczaj taka operacja trwa kilka lub kilkanaście sekund). Znacznie rzadziej system ISM uniemożliwia w ogóle ruch pojazdu. Dzieje się tak np. na skutek defektu modułu odpowiadającego za zmianę przełożeń i w tym względzie mogącemu pojawić się zagrożeniu dla kierującego w czasie jazdy.
Moduł i oprogramowanie
Przekładnie ASG są dość trwałe. W przypadku uszkodzenia wymienia się cały moduł (w jego skład wchodzą: sterownik przekładni, silnik elektryczny i elementy mechanicznego sterowania sprzęgłem), a także instaluje odpowiednie oprogramowanie dopasowane do konkretnego modelu pojazdu. Ta ostatnia czynność jest niezbędna, aby pozostałe sterowniki zostały zsynchronizowane ze sterownikiem przekładni ASG, co zapewni jej prawidłowe działanie.