Klucze - ale jakie?
Do profesjonalnych przeglądów i napraw samochodowych, niezbędne są właściwe narzędzia. Jednymi z najbardziej istotnych, bez których trudno wyobrazić sobie nowoczesny warsztat, są klucze dynamometryczne. Pozwalają one na dokładne dokręcanie połączeń gwintowych z odpowiednim momentem, czego nie da się zrobić przy zastosowaniu zwykłych kluczy warsztatowych. Profesjonalne klucze dynamometryczne różnią się od siebie m.in. długością ramienia, rodzajem mechanizmu zatrzaskowego, charakterem pracy oraz sposobem przeprowadzania dokręcania - mechanicznym lub elektronicznym.
Manualnie i z pokrętłem
Najczęściej stosowane w praktyce warsztatowej są mechaniczne klucze dynamometryczne. W ich przypadku wartość tzw. momentu wyzwalającego jest ustawiana za pomocą wyciągnięcia pokrętła ustalającego z pozycji zablokowanej (zazwyczaj jest ono umieszczone w rękojeści klucza). Kolejny krok to ustawienie pokrętła w wymaganej wartości momentu. Teraz można już precyzyjnie dokręcić określone połączenie. Mechaniczne klucze dynamometryczne pozwalają na dokładność pomiarową w granicach 3 proc. Są one przy tym tak skonstruowane, iż nie ma potrzeby przeprowadzania zerowania po wykonaniu dokręcenia danego elementu.
Elektroniczno-mechaniczne …
Rozwinięciem dynamometrycznych kluczy mechanicznych, są ich odpowiedniki elektroniczno-mechaniczne. Jak one działają? W momencie osiągnięcia zamierzonego momentu dokręcenia, mechanik odczuwa wyraźne szarpnięcie. Jest również o tym powiadamiany sygnałem dźwiękowym (kliknięcie). Co istotne, uzyskana wartość momentu jest rejestrowana i wyświetlana na specjalnym wyświetlaczu umieszczonym w rękojeści klucza. W najbardziej rozbudowanych wersjach elektroniczno-mechanicznych kluczy dynamometrycznych, można również zdefiniować różne zakresy tolerancji dla każdego pomiaru z osobna. Co więcej, klucz „sam” powiadomi użytkownika o konieczności przeprowadzenia okresowej kalibracji.
… i bezprzewodowe
Klucze te są najbardziej zaawansowane spośród dostępnych na rynku (dokładność dokręcenia w granicach 1 proc.). Zapewniają one bezprzewodową wymianę danych pomiędzy kluczem, a stacją odbioru sygnału współpracującą z komputerem i to na stosunkowo dużym dystansie, bo sięgającym do 25 metrów. W mniej zaawansowanych wersjach, do wymiany danych służy kabel łączący klucz dynamometryczny z odpowiednim portem USB komputera warsztatowego. Klucze bezprzewodowe dysponują z reguły podwójnymi wyświetlaczami LED i LCD, zaś funkcja pamięci pozwala na zapamiętanie blisko tysiąca pomiarów. Wszystkie klucze z tzw. wyższej półki, są wyposażone w ogranicznik momentu początkowego. Jego zadaniem jest ochrona całego mechanizmu. Klucze nie wymagają również osobnej konserwacji: w ich konstrukcji zaprojektowano bowiem specjalny mechanizm pozwalający na bezobsługowe smarowanie. W niektórych najbardziej zaawansowanych kluczach dynamometrycznych znajduje się mechanizm sprężynowy, zapewniający wysoką precyzję dokręcania. Specjalne kwadratowe uchwyty po obu stronach klucza, służą do bezproblemowego dokręcania lub luzowania dwóch rodzajów gwintów, czyli lewo- i prawostronnych.
Wkrętaki – też z momentem!
Nie wszyscy zmotoryzowani wiedzą, iż oprócz powszechnie znanych kluczy dynamometrycznych, warsztatowcy używają również działających na podobnej zasadzie wkrętaków dynamometrycznych (mogą one występować jako mechaniczne i elektronicznej). Wykorzystuje się je m.in. do precyzyjnego dokręcania wkrętów montujących czujniki ciśnienia w kołach. Mechanizm dynamometryczny działa wyłącznie podczas obrotu w prawo, czyli dokręcaniu, a zwalnia się przy obrotach w lewo. Regulacja poszczególnych zakresów odbywa się poprzez rękojeść wkrętaka (w niektórych wersjach możemy spotkać się z obudową w kształcie pistoletu), z dokładnością rzędu 6 proc. W warsztatach stosowane są również wkrętaki elektroniczne. Poza tymi ostatnimi, w zestawach znajdują się również kable do przesyłania danych oraz niezbędne oprogramowanie. Podobnie jak w przypadku elektronicznych kluczy dynamometrycznych, użytkownik jest na bieżąco informowany o osiągnięciu zadanego momentu dokręcenia, w formach akustycznej i optycznej na specjalnym wyświetlaczu.