W górę i w dół - najczęstsze przyczyny uszkodzeń tłoków w silnikach spalinowych

Niebezpieczne kolizje

Tłoki są dość trwałymi elementami silnika. Podczas normalnej eksploatacji zużywają się one nawet pięciokrotnie wolniej od cylindra, w którym pracują. Do awarii tłoków dochodzi głównie na skutek czynników zewnętrznych. – Najczęstszą przyczyną uszkodzeń tłoków silników jest zerwanie się paska rozrządu – informuje Kazimierz Szydło, współwłaściciel warsztatu mechaniki pojazdowej „Jasz” w Katowicach. – Ruchy tłoków i zaworów tracą wtedy synchronizację, wskutek czego następuje ich kolizja. Uderzenie tłoków w zawory powoduje wykrzywienie trzonków tych ostatnich. Uszkodzeniu ulegają przy tym również same tłoki, a także prowadnice zaworów. W skrajnych wypadkach może też dojść do uszkodzenia korbowodu i głowicy silnika (pęknięcie uszczelki). Wyjątek stanowią tzw. silniki bezkolizyjne, w których po zerwaniu się paska nie dochodzi do zderzenia tłoków z zaworami. W ich przypadku, po wymianie rozrządu wszystko powinno wrócić do normy.

Zatarte lub zakleszczone

Uszkodzenie tłoka silnika może również powodować nagły wzrost jego temperatury oraz ciśnienia wewnątrz cylindra. Na skutek niewłaściwego spalania mieszanki paliwowo-powietrznej, dochodzi często do przegrzania się silnika. Skutkuje to zatarciami na powierzchniach bocznych tłoka. Podobne objawy może też powodować zbyt mała ilość oleju na części prowadzącej tłoka (tzw. film olejowy), jak również utrata jego właściwości smarnych na skutek zużycia. Innym typem uszkodzeń tłoków silnika jest ich zakleszczenie się w cylindrach (dotyczy to głównie głowic silnikowych z wkładanymi tulejami cylindrowymi). W większości przypadków winę za taki stan rzeczy ponoszą mechanicy warsztatowi, zakładając niewłaściwe lub nieprawidłowo obrobione tuleje. Do zakleszczenia się tłoków w tulejach cylindrowych doprowadza również zbyt mocne dociągnięcie śrub głowicy. Na skutek tego błędu tuleja cylindrowa zostaje zdeformowana, co uniemożliwia właściwą pracę tłoka.

Nie tylko tłoki

Na różnego rodzaju uszkodzenia narażone są również pierścienie tłokowe. Ryzyko zatarcia się tych ostatnich zwiększa m.in. przedwczesny zapłon lub niewłaściwa praca wtryskiwaczy podających olej na powierzchnie boczne tłoka. Jak podkreślają fachowcy, problem zatarcia się pierścieni może występować również podczas docierania silnika, gdy jest on nadmiernie obciążony: pierścienie ulegają wtedy zatarciu, zanim osiągną odpowiednie parametry uszczelniające. W skrajnych przypadkach, głównie podczas tzw. spalania stukowego lub zastosowania paliwa o zbyt niskiej liczbie oktanowej, może dojść również do pęknięcia pierścienia tłokowego. Jak się to przekłada na dalszą pracę silnika? Przede wszystkim odczuwalny jest spadek jego dynamiki, wzrasta zużycie oleju, a z wydechu wydobywają się zakopcone spaliny.

Uwaga na zabrudzenia!

Zarówno tłoki, jak i pierścienie, są wrażliwe na różnego rodzaju zanieczyszczenia przedostające się do wnętrza silnika. Zużyty lub zabrudzony olej przyczynia się do zatarcia tłoków oraz nadmiernej eksploatacji powierzchni czołowych pierścieni. Do stopniowego zniszczenia tych elementów silnika doprowadzają również zanieczyszczenia zewnętrzne, które przedostają się do jego wnętrza poprzez układ dolotowy. W wielu wypadkach winę za taki stan rzeczy ponoszą sami kierujący, nieprzestrzegając terminu wymiany zużytego filtra powietrza. Wymienione uszkodzenia tłoków i pierścieni objawiają się m.in. trudnościami z uruchamianiem zimnego silnika, zaś podczas dłuższej eksploatacji skutkują przedostawaniem się paliwa do oleju oraz nadmiernym zużyciem tego ostatniego.