Żeby (olej) był czysty
Prawidłowa praca każdej jednostki napędowej, zależy w dużej mierze od jakości oleju silnikowego. Im jest on czystszy - tym skuteczniej niweluje wszelkie niepożądane tarcia. Niestety, podczas codziennej eksploatacji olej silnikowy ulega stopniowemu zużyciu oraz zanieczyszczeniu. Aby spowolnić te procesy, a zarazem przedłużyć żywotność silnika, w pojazdach stosuje się filtry olejowe. Ich podstawowym zadaniem jest utrzymywanie oleju w odpowiedniej czystości, poprzez separację różnego rodzaju zanieczyszczeń. Kilka najczęściej stosowanych przedstawiamy w niniejszym artykule.
Filtr, czyli co?
Sercem filtra oleju jest włókno filtracyjne, które w większości przypadków stanowi plisowany (zwinięty w harmonijkę) papier lub mieszanina celulozowo-syntetyczna. W zależności od producenta jest ono uszlachetniane, w celu uzyskania wyższego stopnia filtracji lub poniesienia odporności na działanie szkodliwych substancji (np. kwasów). Do tego celu stosuje się m.in. żywice syntetyczne, które dodatkowo zwiększają odporność włókna filtracyjnego na niepożądane odkształcenia spowodowane ciśnieniem oleju silnikowego.
Siatka na szkielecie
Jednymi z najprostszych filtrów olejowych, są tzw. filtry siatkowe. Podstawą ich konstrukcji jest cylindryczny szkielet, który oplata siatka filtracyjna. W większości stosowanych filtrów siatkowych znajdziemy wkłady złożone z dwóch lub nawet trzech siatek filtracyjnych. Dokładność filtrowania zależy przy tym od rozmiarów oczek poszczególnych siatek. Zamiast tych ostatnich mogą być stosowane również inne maty filtracyjne. Przykładem może być przegroda filtracyjna wykonana z folii niklowej. Jej grubość waha się w granicach od 0,06 do 0,24 mm, zaś liczba otworów na powierzchni zaledwie 1 cm kw. może wynosić nawet 50 tys. Pomimo skuteczności działania, folia niklowa nie znalazła jednak jak do tej pory szerszego zastosowania. Głównym powodem jest dość kosztowna technologia powstawania otworów, które wykonywane są metodą wytrawiania.
Z odśrodkową „wirówką”
Innym rodzajem filtrów olejowych są tzw. filtry odśrodkowe, nazywane również przez fachowców wirówkowymi. Nazwa wzięła się ze sposobu ich działania. We wnętrzu tych filtrów montowane są specjalne separatory, wykonane z metalu lub tworzywa sztucznego. Są one wprawiane w ruch obrotowy przez siłę odśrodkową oraz ciśnienie oleju. Mogą one osiągać nawet 10 tys. obr./min, poprzez zastosowanie małych dysz strumienia swobodnego przepływu oleju. Dzięki działaniu dużych sił odśrodkowych, możliwe jest odseparowanie nawet najdrobniejszych cząsteczek zanieczyszczeń, które gromadzą się na wewnętrznej stronie wirnika.
Moduły EKO
W najnowocześniejszych rozwiązaniach, filtr oleju nie jest jedynym elementem blokującym zanieczyszczenia, stanowiąc składową tzw. modułu filtracji oleju (EKO). W skład tego ostatniego wchodzą bowiem również zestawy czujników oraz chłodnica oleju. Dzięki takiemu rozbudowaniu układu filtracyjnego, możliwe jest bieżące monitorowanie pogorszenia jakości oleju silnikowego. Minusem tego rozwiązania, w przypadku konieczności wymiany oleju silnikowego, jest konieczność wymiany całego modułu, a nie tylko samego filtra jak w standardowych układach.
Jeden to za mało!
W pojazdach wyposażonych w silniki wysokoprężne o dużych mocach i długich okresach pomiędzy kolejnymi wymianami oleju, stosowane są dodatkowo specjalne filtry pomocnicze określane mianem bocznikowych. Ich podstawowym zadaniem jest odciążanie głównego filtra olejowego, skutkujące lepszą separacją zanieczyszczeń gromadzących się w oleju podczas codziennej eksploatacji. Zastosowanie filtra bocznikowego ogranicza również powstanie niebezpieczeństwa tzw. polerowania gładzi cylindrów. W przypadku przepracowanych olejów lub długich okresów pomiędzy kolejnymi ich wymianami, drobiny zanieczyszczeń mogą powodować oderwanie się warstwy smarującej (filmu olejowego) od powierzchni cylindrów i stopniowe jej ścieranie (polerowanie). W skrajnym przypadku brak warstwy smarującej może doprowadzić nawet do zatarcia się silnika.