Co się dzieje z ubezpieczeniem OC i AC samochodu po jego zbyciu?

Problematyka dotycząca ubezpieczenia OC została uregulowana w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, dalej: Ustawa.

W razie sprzedaży samochodu, stosownie do art. 31 ust. 1 Ustawy, na nabywcę pojazdu przechodzą wszystkie prawa i obowiązki zbywcy. Oznacza to, że nabywca pojazdu znajduje się w dokładnie takiej samej sytuacji, jak jego poprzedni właściciel - zatem co do zasady na tych samych warunkach jest związany umową ubezpieczenia i ulega ona rozwiązaniu dopiero z upływem okresu, na jaki została zawarta.

Jednak w sytuacji, gdy nabywca nie chce korzystać z ubezpieczenia OC sprzedającego pojazd, ustawodawca w art. 31 ust. 1 in fine Ustawy przewidział możliwość wypowiedzenia przez kupującego umowy ubezpieczenia OC w terminie do 30 dni od daty zakupu samochodu. W przypadku dokonania wypowiedzenia umowa rozwiązuje się z upływem 30 - go dnia od daty zawarcia umowy sprzedaży.

Zatem jeśli kupujący nie wypowie umowy ubezpieczenia pojazdu, ulega ona przedłużeniu w sposób opisany powyżej. Od tej zasady przewidziano jednakże wyjątki. Stosownie do art. 28 ust. 2 Ustawy Umowa ubezpieczenia OC nie ulegnie przedłużeniu, jeśli:
1. nie została uiszczona w całości składka za mijający okres ubezpieczenia
2. w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej
3. w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego

Porada praktyczna:
Jeśli zatem umówiłeś się z kupującym pojazd, że nie będzie on kontynuował ubezpieczenia OC, to przedstaw mu do podpisu następujące oświadczenie.

Istotna z punktu widzenia kupującego jest informacja, że zakład ubezpieczeń po stwierdzeniu przejścia praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia może dokonać rekalkulacji składki ubezpieczeniowej (art. 31 ust. 2 Ustawy) przy uwzględnieniu zniżek i zwyżek posiadanych przez nabywcę pojazdu. Sprzedający powinien pamiętać, że musi nabywcy wydać komplet dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC, a także iż zobowiązany jest do powiadomienia zakładu ubezpieczeń w ciągu 30 dni od dokonania sprzedaży, o fakcie jej dokonania (sprzedaży) oraz o osobie nabywcy (art. 32 ust. 1 Ustawy). Należy bezwzględnie mieć to na uwadze, bowiem do chwili dokonania w/w powiadomienia sprzedający ponosi wraz z nabywcą pojazdu odpowiedzialność solidarną za uiszczenie składki ubezpieczeniowej. Oznacza to, że ubezpieczyciel będzie mógł dochodzić zapłaty zaległej składki zarówno od sprzedającego jak i kupującego pojazd – do czasu, aż sprzedający nie zgłosi sprzedaży.

Stosownie do art. 32 ust. 2 Ustawy, szkoda wyrządzona przez kupującego pojazd po zawarciu umowy sprzedaży obciąża kupującego, zatem w razie jej zaistnienia sprzedający nie utraci wypracowanych zniżek.

W razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC przez nabywcę pojazdu, stosownie do art. 41 ust. 1 pkt. 3 Ustawy, zbywcy przysługuje zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia – proporcjonalnie do pozostałego okresu ochrony ubezpieczeniowej. Aby odzyskać składkę należy przedstawić ubezpieczycielowi kopię lub odpis umowy ubezpieczenia. Kwota pieniężna odpowiadająca wysokości składki za okres po dokonaniu wypowiedzenia umowy ubezpieczenia powinna zostać zwrócona niezwłocznie po przedstawieniu dokumentu, o którym mowa powyżej (art. 41 ust. 4 Ustawy).

Porada praktyczna:
Pamiętaj, że pieniądze odzyskasz jedynie po przedstawieniu ubezpieczycielowi odpisu lub kopii umowy ubezpieczenia, zatem należy je sporządzić przez oddaniem umowy ubezpieczenia kupującemu.

Sytuacja, w której dochodzi do zmiany właściciela pojazdu będącego przedmiotem ubezpieczenia autocasco nie jest regulowana żadnymi szczególnymi przepisami, dlatego zastosowanie znajdą ogólnie obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego (KC) dotyczące umowy ubezpieczenia oraz ogólne warunki umów dostarczone przed zawarciem umowy przez ubezpieczyciela.

Stosownie do art. 813 KC, ubezpieczycielowi przysługuje składka za czas trwania jego odpowiedzialności. W przypadku zbycia pojazdu, ubezpieczenie wygasa z chwilą zawarcia umowy sprzedaży, chyba że strony postanowią inaczej (art. 155§1 w zw. Z art. 823§3 KC w zw. Z art. 823§1 KC.). W powyższym przypadku zwrotowi podlega opłacona składka za okres ubezpieczenia po wygaśnięciu umowy ze względu na zbycie pojazdu (art. 813 w zw z art. 823§3 KC).

W przypadku ubezpieczenia AC, podobnie jak w uregulowaniach dotyczących ubezpieczenia obowiązkowego OC, istnieje możliwość przeniesienia praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia autocasco na nabywcę pojazdu, za zgodą ubezpieczyciela (art. 823§1 KC). Ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, iż przeniesienie praw z umowy ubezpieczenia może być dokonane bez zgody ubezpieczyciela, a także w ogóle wyłączać taką możliwość.

Porada praktyczna:
Jeśli umówisz się ze sprzedającym, że zamierzasz korzystać z ubezpieczenia AC sprzedawanego samochodu, to musisz podpisać umowę z drugą stroną transakcji i przedstawić ją ubezpieczycielowi celem wyrażenia zgody na przejście ubezpieczenia AC, chyba, że OWU AC mówią inaczej.

Również w przypadku ubezpieczenia AC przysługuje ubezpieczycielowi prawo do rekalkulacji składki ubezpieczeniowej, ze względu na ujawnienie nowych okoliczności (nowa osoba ubezpieczonego), które mogą mieć wpływ na ryzyko zaistnienia wypadku (art. 816 KC).

Na zakończenia podkreślenia wymaga, że wszelkie zapisy znajdujące się w ogólnych warunkach umowy ubezpieczenia odmawiające ubezpieczonemu prawa wypłaty części składki za okres po wygaśnięciu ubezpieczenia są jako sprzeczne z prawem nieważne.