Alkomat – czym kierować się przy wyborze urządzenia?
Decydując się na zakup, należy przede wszystkim zwracać uwagę na dokładność działania alkomatów dostępnych na naszym rynku. Różnią się one bowiem od siebie rodzajem zamontowanego w nich sensora, którego zadaniem jest wykrywanie alkoholu w wydychanym powietrzu. Ze względu na dużą rozpiętość cen oferowanych urządzeń powinniśmy również zastanowić się, jaki alkomat będzie nam potrzebny na co dzień: czy tylko taki, który upewni nas w tym, że możemy bezpiecznie zająć miejsce za kierownicą, czy ma to być urządzenie wskazujące dokładną wartość stężenia alkoholu we krwi.
Na czym polega pomiar?
Aby alkomat mógł zadziałać, konieczne jest wdmuchnięcie określonej dawki powietrza do tzw. komórki pomiarowej. Pod wpływem zawartego w nim etanolu, wykrywanego przez specjalny sensor, komórka pomiarowa indukuje prąd lub zmienia rezystancję półprzewodnika. Następnie układ pomiarowy alkomatu dokonuje porównania wartości prądu z danymi wzorcowymi (wgranymi do bazy urządzenia). Po przeliczeniu wynik ukazuje się na wyświetlaczu alkomatu. Należy pamiętać, iż ze względu na różnorodne czynniki towarzyszące, jak np. węglowodory, aceton czy nikotyna, alkomaty nie mogą pokazywać stuprocentowo pewnych wyników, dotyczących stężenia alkoholu zawartego we krwi osobny dokonującej pomiaru (dotyczy to głównie tańszych urządzeń).
Jakie są zalety i wady?
Zaletą dostępnych na rynku alkomatów jest na pewno ich niewielki rozmiar, gwarantujący poręczność. Kolejnym plusem jest możliwość szybkiego sprawdzenia stanu trzeźwości, w szerokim zakresie od 0 do nawet 4 ‰.
Wadę tych urządzeń, szczególnie w przypadku najtańszych alkomatów, stanowi natomiast duża niedokładność pomiarów. W przypadku najdroższych alkomatów mankamentem jest wysoki koszt ich zakupu, przy jednocześnie dużej dokładności, sięgającej nawet 0,01 ‰.
Jednorazowo, czyli prewencyjnie
Na rynku dostępne są tzw. jednorazowe testy trzeźwości, które jednak nie są właściwymi alkomatami: nie pokazują one dokładnej ilości promili, wskazując jedynie, czy kierowca przekroczył dopuszczalną normę (w świetle polskich przepisów o ruchu drogowym jest to wartość 0,2 ‰). Najlepsze są te testery, w których należy najpierw nadmuchać balonik, a następnie włożyć do niego tester, wypuszczając jednocześnie powietrze z balonika.
Niska cena – mała dokładność
Pierwszą kategorią alkomatów, dostępnych na naszym rynku, są urządzenia półprzewodnikowe. Nazwa bierze się od zasady ich działania: po wdmuchnięciu porcji powietrza, wydychany alkohol utlenia się na powierzchni elektrody, powodując jednocześnie wzrost przewodności półprzewodnika. Zmiana rezystancji jest przy tym wprost proporcjonalna do zawartości alkoholu w wydychanej dawce powietrza. Alkomaty półprzewodnikowe są jednak bardzo niedokładne: na zawyżanie wskazywanych przez nie wyników wpływają bowiem m.in. takie substancje, jak aceton (u kierowców ze stwierdzoną cukrzycą), nikotyna czy węglowodory.
Lepsze, ale z ograniczeniami
Na rynku znajdziemy również bardziej dokładne alkomaty, określane mianem elektrochemicznych. Ich działanie polega na elektrochemicznym utlenianiu etanolu przy pomocy jednego z dwóch związków: nadmanganianu potasu lub dwuchromianu. W konsekwencji tego procesu alkohol przekształca się w kwas octowy, powodując powstanie prądu elektrycznego. Napięcie tego ostatniego jest jednocześnie wprost proporcjonalne do stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Najważniejszą zaletą alkomatów elektrochemicznych jest praktycznie całkowita obojętność na substancje zewnętrzne (aceton, nikotyna, węglowodory), dzięki czemu podają one dokładne pomiary stężenia alkoholu. Wadę stanowią natomiast ograniczona liczba pomiarów, którą mogą dokonać oraz wysoka cena.
Najdroższe z podczerwienią
Najdokładniejszymi alkomatami są urządzenia spektrofotometryczne. Do określania zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu wykorzystują spektrum podczerwieni (związki chemiczne pochłaniają promieniowanie podczerwone w określonej długości fali). W konsekwencji, podczas wchłaniania promieniowania przez określony związek, nasila się jego ruch wibracyjny, zaś wartość pochłoniętego promieniowania jest mierzona i przeliczana na stężenie alkoholu. Alkomaty spektrofotometryczne ze względu na dokładność pomiarów (często określa się je mianem dowodowych) oraz wysoką cenę, są wykorzystywane prawie wyłącznie przez policję i sądy.
Pamiętajmy o kalibracji!
Podczas użytkowania alkomatu, będącego urządzeniem pomiarowym, może dojść do rozstrojenia lub uszkodzenia sensora, na skutek czego wyświetlane wyniki będą błędne. Aby tego uniknąć, należy regularnie przeprowadzać kalibrację alkomatu w specjalistycznych punktach obsługi, gwarantujących uzyskanie gwarancji. Czynność tę powinno się przeprowadzać co rok lub po 1-1,5 tys. testów (w zależności od modelu).