Manualne skrzynie biegów – dlaczego (najczęściej) się psują?

Skrzynia manualna – jak to działa?

Najbardziej popularna przekładnia ręczna montowana we współczesnych samochodach jest zbudowana z dwóch wałków: sprzęgłowego, nazywanego głównym oraz pośredniego (w niektórych rozwiązaniach stosowane są dwa wałki pośrednie). Na wałku sprzęgłowym osadzone jest koło zębate, które przekazuje napęd na koło wałka pośredniego. Na obu wałkach znajdują się pary kół zębatych, odpowiadających poszczególnym przełożeniom: włączenie określonego biegu powoduje rozłączenie pozostałych kół. Ponadto w pojazdach z przednim napędem w obudowie skrzyni znajduje się także mechanizm różnicowy, nazywany potocznie dyferencjałem.

Jakie są przyczyny uszkodzeń?

Zapewne wielu posiadaczy pojazdów przeraziłby charakterystyczny dźwięk głośnego wycia lub szumu, dobiegający z okolic skrzyni biegów. Najczęściej jest on słyszalny na określonym przełożeniu i rośnie wraz ze wzrostem prędkości obrotowej. To najczęstszy objaw uszkodzenia łożysk w skrzyni biegów. Nie należy go bagatelizować, ponieważ długotrwała jazda z uszkodzonym łożyskiem prowadzi często do zniszczenia kół zębatych.

Przyczyn nadmiernego zużycia łożysk może być wiele. Usterka może wynikać np. z długotrwałej jazdy z maksymalnym obciążeniem lub z braku kontroli poziomu oleju przekładniowego. Na domiar złego, w niektórych modelach samochodów łożyska zużywają się przedwcześnie (m.in. ze względu na błędy konstrukcyjne przekładni). Przykładem takiego feralnego nanuala, jest np. skrzynia M32, którą można spotkać w Oplach i Fiatach.

Jednak nie tylko łożyska mogą być przyczyną zbyt głośnej pracy przekładni. Hałas słyszalny tylko na jednym, konkretnym przełożeniu może sugerować, że uszkodzeniu uległo koło zębate. Natomiast jeśli podczas przełączania poszczególnych biegów występują trudności z prawidłowym ich wybieraniem lub – co gorsza – słyszymy niepokojące zgrzyty, wtedy można wnioskować, iż uszkodzeniu uległy synchronizatory.

Niezależnie od zaistniałych symptomów niewłaściwej pracy skrzyni biegów, ostateczną i prawidłową diagnozę da się postawić dopiero po jej rozebraniu. Wykrycie usterki jest przy tym szczególnie istotne, ponieważ uszkodzenie lub nadmierne zużycie jednej części pociąga za sobą w wielu przypadkach awarię kolejnych. Stąd też po rozebraniu skrzyni przeprowadza się dokładne oględziny wszystkich jej elementów, aby wykluczyć ryzyko wtórnych awarii.