Olej w skrzyni biegów – jak często należy go zmieniać?

Warto zacząć od tego, że generalnym błędem, często pojawiającym się w wielu publikacjach, jest to, że pierwszy raz olej w przekładni można wymienić po ok. 100 tys. km, a potem już częściej. Jest dokładnie na odwrót – powinno się go wymienić po 5-10 tys. km.

Skrzynia biegów, podobnie jak silnik i inne mechanizmy przechodzi tzw. proces docierania, podczas którego mechanizmy "układają się" względem siebie. To oznacza też, że metalowe elementy współpracujące ścierają się niewspółmiernie do późniejszych zmian szybko. Dlatego olej w skrzyni nowego samochodu jest nierzadko bardziej zanieczyszczony po pierwszych 10 tys. km, niż po jego wymianie i przejechaniu nawet 100 tys. km. Przy czym nie należy tu mylić zanieczyszczenia z tzw. degradacją oleju.

Skrzynia manualna

W skrzyni manualnej olej pełni dokładnie te same funkcje co olej w silniku, czyli głównie smarowanie, ale także chłodzenie czy absorbowanie zanieczyszczeń. Jako że nie pracuje w szczególnie trudnych warunkach – za wyjątkiem aut sportowych i terenowych – może służyć długo. Nie ma sensu wymieniać go częściej niż co 60-100 tys. km.

Wyjątek stanową duże obciążenia i trudne warunki pracy. W samochodzie sportowym, z silnikiem o dużej mocy, przekładnia jest obciążona bardziej niż w zwykłym osobowym. Jeśli wykorzystuje się go do sportowej jazdy, warto wymieniać olej co 40 tys. km.

Dokładnie to samo dotyczy auta, którym często ciągniecie przyczepę. Wówczas przekładnia pracuje w wyższej temperaturze, więc dochodzi do degradacji oleju. Najtrudniejsze warunki dotyczą aut terenowych, ale tych, które faktycznie do jazdy w terenie się wykorzystuje. Niekiedy dochodzi do zalania skrzyni wodą, co powinno zakończyć się jego wymianą. Zatem jeśli nie co 40 tys. km, to przynajmniej za każdym razem po głębokim brodzeniu należy olej w przekładni wymienić.

Skrzynia automatyczna

W automatycznej skrzyni biegów używa się olejów hydraulicznych, a ich dodatkową funkcją jest wytwarzanie ciśnienia potrzebnego do pracy takiej przekładni. Ponadto, szczególnie w przekładni automatycznej olej pełni funkcję chłodzącą. Dlatego jego wymiana jest istotna i ma największy wpływ na trwałość mechanizmów.

Hydrauliczny olej w automacie należy wymieniać co 40-60 tys. km zależnie od warunków pracy. W przypadku warunków trudnych – opisanych już wcześniej – należy trzymać się tej dolnej granicy, a nawet skrócić przebieg wymiany oleju do ok. 30 tys. km. Szczególnie jest to zalecane przy używaniu samochodu do holowania lub dynamicznej jazdy. Natomiast w przypadku zalania skrzyni automatycznej wodą podczas jazdy po bezdrożach, olej należy wymienić najszybciej, jak jest to możliwe, gdyż woda szybko uszkodzi przekładnię.

Wymiana oleju – statycznie czy dynamicznie?

Stosuje się dwa rodzaje tego zabiegu – statyczna i dynamiczna wymiana oleju.

• Metoda statyczna polega na odkręceniu korka spustowego lub miski olejowej, wylaniu starego oleju i przez korek wlewowy napełnienie skrzyni biegów nowym olejem. Główną zaletą takiej wymiany jest niski koszt, natomiast wadą - niemożliwość wylania całego oleju z większości konstrukcji, a także, w niektórych przypadkach, konieczność wymiany uszczelki pod pokrywą, jeśli konieczne jest jej odkręcenie. W wielu skrzyniach automatycznych w ten sposób można wylać najwyżej połowę.
• Metoda dynamiczna polega na użyciu maszyny, której końcówka wprowadzona do skrzyni biegów odsysa olej. Największą zaletą tej metody jest większa ilość wylanego starego oleju, natomiast niewielką wadą nieco wyższy koszt wymiany.

Jaki olej do skrzyni biegów?

Tak na dobrą sprawę nie ma na takie pytanie jednoznacznej odpowiedzi, bowiem konstrukcja przekładni - zarówno manualnej, jak i automatycznej - jest dla każdego typu nieco inna i wymaga stosowania odpowiednich składników lub unikania ich. Niektóre elementy przekładni mogą na przykład korodować po zetknięciu się ze składnikiem, który jest niezbędny w innym typie skrzyni. Co ciekawe, w niektórych przekładniach manualnych stosuje się olej silnikowy. Dlatego zawsze przed podjęciem decyzji o wymianie oleju w skrzyni biegów, sprawdźcie w instrukcji obsługi lub zapytajcie w ASO, jaki olej należy wlać.