Z podwójnym w manualnej
Tytuł niniejszego artykułu oddaje istotę podjętego tematu - chodzi bowiem o dwusprzęgłowe przekładnie manualne zwane również równoległymi, które są montowane w samochodach od 2007 roku. Ich charakterystyczną cechą jest zastosowanie podwójnego suchego sprzęgła. Dzięki temu rozwiązaniu skrzynia zachowuje sprawność przekładni manualnej, zyskując dodatkowo efektywność i dokładność automatu.
Jak już zostało powiedziane we wstępie, w odróżnieniu od tradycyjnych przekładni, w których pracują tzw. sprzęgła mokre (czytaj: zanurzone w oleju), w dwusprzęgłowych skrzyniach zastosowano podwójne sprzęgło suche. Nie jest ono przy tym zamontowane jak w tradycyjnych rozwiązaniach na wale korbowym, ale na zewnętrznym wałku sprzęgłowym. Podstawowym zadaniem suchego sprzęgła jest przenoszenie momentu obrotowego z silnika, do dwóch ustawionych równolegle przekładni (stąd też bierze się ich drugie określenie wspomniane we wstępie). W jaki sposób jest to realizowane? Moment obrotowy jest przenoszony poprzez zazębienie wewnętrzne dwumasowego koła zamachowego, na tzw. płytę centralną podwójnego sprzęgła. Następnie jest on przekazywany na wałek wejściowy przekładni. Ze względu na konstrukcję obu sprzęgieł i fakt, iż są one załączane z tej samej strony, możliwe jest ściśnięcie tarczy między płytą centralną a dociskiem i tym samym efektywne przeniesienie napędu.
Jedno po drugim
Jedną z najbardziej istotnych zalet dwusprzęgłowej manualnej przekładni, jest jej bardzo wysoka sprawność. Przykład? Czas przełączania biegu wynosi jedynie 0,45 s, podczas gdy w tradycyjnym manualu blisko trzykrotnie dłużej – w granicach 1,2 s. Zgodnie ze swoją drugą nazwą, skrzynia równoległa podzielona jest na dwie przekładnie (położone równolegle) – pierwsza z nich jest odpowiedzialna za biegi parzyste oraz wsteczny, druga zaś nieparzyste. Towarzyszą im dwa wałki sprzęgłowe oraz dwa główne. Pracą przekładni równoległej zawiaduje komputer pokładowy, który jest również odpowiedzialny za cały układ hydrauliczny, w tym m.in. pompę oleju oraz elektrozawory sterujące pracą sprzęgła oraz skrzyni biegów. Komputer pokładowy koordynuje również pracę siłowników hydraulicznych, których zadaniem jest wybieranie poszczególnych przełożeń skrzyni biegów, a także włączanie i wyłączanie sprzęgła. Jak takie działanie wygląda w praktyce? Podczas załączenia sprzęgła, jedna z przekładni przenosi moment obrotowy. W tym czasie komputer sterujący skrzynią wybiera już bieg w drugiej przekładni. Zmiana przełożeń powoduje, iż jedno sprzęgło się rozłącza, a drugie załącza. Nie następuje to jednak równocześnie. Należy bowiem pamiętać, iż oba sprzęgła pracując w tzw. poślizgu, przez jakiś czas są włączone. Jest to jednak bardzo krótki moment, bo wynoszący zaledwie 0,04 s, a zatem całkowicie niewyczuwalny dla kierującego. W praktyce zatem wszystko odbywa się w sposób całkowicie automatyczny.
Suche lepsze od mokrego?
Jak już powiedzieliśmy, sprzęgła w równoległych manualnych skrzyniach biegów nie pracują w oleju, co skutkuje ich lepszą sprawnością. Fachowcy przekonują również o mniejszym zużyciu paliwa, w porównaniu z tradycyjnymi mokrymi. Ze względu na to, że pracują one na sucho, łatwiejsza jest również naprawa takiej przekładni. Ponadto niewątpliwą zaletą dwusprzęgłowych manualnych skrzyń biegów jest fakt, iż podwójne sprzęgło jest wyposażone w specjalny mechanizm samoregulacji, zapewniający kontrolowane zużycie okładzin tarczy sprzęgłowej przez cały okres eksploatacji sprzęgła. Czym to skutkuje? Przede wszystkim komfortem użytkowania, ponieważ przez cały czas zapewniona jest stała (a przy tym niska) siła zasprzęglania. Nie zachodzi zatem obawa występowania charakterystycznych dla tradycyjnych konstrukcji szarpnięć, co ma często miejsce w przypadku mocnego zużycia okładzin tarczy sprzęgłowej.