Moc na wynos

Ponad 200 lat temu, kiedy nikt jeszcze nie wyobrażał sobie napędu spalinowego, zaczęły powstawać pierwsze maszyny poruszane siłą pary wodnej. Urządzenia te nazywano lokomobilami (z połączenia łacińskich słów – locus i mobilis), ponieważ stanowiły w większości mobilny zespół napędowy. Przez cały wiek XIX i na początku XX stulecia lokomobile były powszechnie stosowane do napędu maszyn rolniczych w folwarkach, a także różnego rodzaju pomp, ogrzewania i dostarczania ciepłej wody.

Wszystkożerny parowóz

Zbudowanie pierwszej lokomobili przypisuje się Oliverowi Evansowi, który skonstruował pierwsze tego typu urządzenie w 1805 roku. Generalnie lokomobila to zespół napędowy składający się z maszyny parowej, kotła parowego oraz urządzenia transmisyjnego. Maszyna parowa pełniła funkcję jednocylindrowego silnika parowego o mocy od 5 do 20 KM (w zależności od wielkości lokomobili), na stałe zespolonego z kotłem. Urządzenie transmisyjne służyło do poruszania mechanizmów zewnętrznych (np. młockarni), za pośrednictwem koła pasowego. Silnik parowy był przystosowany do spalania różnego rodzaju paliw, m.in. torfu, drewna, czy trocin. Dzięki temu całe urządzenie było tanie w eksploatacji, zaś prostota silnika parowego sprawiała, iż był on odporny na błędy obsługi. Pierwsze lokomobile, mimo iż konstrukcyjnie zbliżone do małego parowozu, nie posiadały własnego napędu. Można je było podczepiać za pośrednictwem dyszla do innych pojazdów lub zaprzęgu i przewozić we wskazane miejsce.

Stałe, przejezdne i samojezdne

Wbrew nazwie, budowano również lokomobile stałe pozbawione w ogóle kół. Te ostatnie ze względu na gabaryty montowano na mocnym fundamencie. Inną odmianę stanowiły tzw. lokomobile przejezdne, mogące poruszać się o własnych siłach. Mimo jednak wyposażenia ich w przekładnie pasowe napędzające koła, były to ciężkie maszyny zdolne do pokonywania niewielkich odległości. Inaczej natomiast rzecz miała się z lokomobilami samojezdnymi, produkowanymi od lat 30. XIX stulecia. Były one znacznie lżejsze od urządzeń przejezdnych, dysponowały też układem kierowniczym. Lokomobile samojezdne mogły ciągnąć inne pojazdy, stąd też nazywane były ciągnikami parowymi. Ostatnie duże lokomobile parowe były produkowane seryjnie jeszcze w latach 60. ubiegłego stulecia. Co ciekawe, wciąż wytwarzane są niewielkie ilości małych urządzeń parowych.

Benzynowe i patataj

Późną odmianę lokomobili parowych stanowiły lokomobile benzynowe. Urządzenia te były wyposażane w prosty silnik benzynowy, umieszczany na czterokołowym podwoziu w miejscu maszyny parowej. Pomimo zmiany jednostki napędowej, lokomobile benzynowe były wciąż jednak dużymi urządzeniami. Wraz z ulepszaniem konstrukcji silników spalinowych, zostały one ostatecznie zastąpione niewielkimi jednostkami benzynowymi, zwanymi potocznie patataj (nazwa pochodzi od charakterystycznego odgłosu ich pracy). Silniki patataj były w większości jednostkami jednocylindrowymi, zasilanymi naftą. Ich charakterystyczną cechą eksploatacyjną były duża trwałość i niezawodność.