Rękojmia na auto używane – jakie prawa ma nabywca?

Rękojmia jest ustawową odpowiedzialnością sprzedającego za wady rzeczy, którą sprzedaje. Niezależnie od tego, czy rzecz jest nowa czy używana oraz czy sprzedawca jest osobą fizyczną czy przedsiębiorcą. Rękojmia jest opisana w kodeksie cywilnym i jej zasady są ustawowe, nie umowne, jak w przypadku gwarancji. Choć można je ograniczyć lub rozszerzyć. 

Podstawy prawne rękojmi 

Art. 556. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).

Art. 556(1) . § 1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym

Art. 556(2). Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu; w razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie prawa (wada prawna).

Art. 557. § 1. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Rękojmia w praktyce

Rozłóżmy cytowane przepisy kodeksu cywilnego na czynniki pierwsze, co pozwoli wam łatwiej zrozumieć, czym jest i jak, a także kiedy działa rękojmia, na przykładzie samochodu używanego.

Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego zarówno za wady fizyczne jak i prawne, a wady fizyczne opisano w następujący sposób:

1)       „nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia” – chodzi o wady dotyczące m.in. parametrów pojazdu lub sprawności w zakresie przeznaczenia pojazdu. Przykładowo, w dokumentacji pojazdu znajdują się oryginalne parametry, natomiast sprzedający przed sprzedażą wymienił silnik na słabszy lub innego typu.

2)      „nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór” – chodzi o zapewniania sprzedającego, np. co do historii pojazdu, przebiegu lub stanu technicznego, które w praktyce nie pokrywają się ze stanem technicznym.

3)       „nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia” – trudno tu wskazać w przypadku samochodu przykład, ale opis tego podpunktu jest bardzo czytelny.

4)      „została kupującemu wydana w stanie niezupełnym” – brakuje jakiejś części lub podzespołu, np. katalizatora lub filtra DPF.

Sprzedający jest również odpowiedzialny wobec kupującego, jeśli sprzedał pojazd, na przykład wycofany z ruchu lub należący do osoby trzeciej, będący zastawem lub przedmiotem nieznanej kupującemu umowy, itp. (wada prawna).

Upraszczając, można przyjąć że fizyczna wada pojazdu to taka jego cecha, której pojazd nie ma, a mieć powinien lub ją ma, a nie powinien mieć. Wada fizyczna to również brak kompletności pojazdu, jeśli sprzedający nie poinformował kupującego o takim braku. Natomiast rękojmia wyłącza odpowiedzialność sprzedającego, kiedy kupujący wiedział o wadzie. Jest to kluczowy przepis dot. tego zagadnienia, bo wynika z niego, że rękojmia działa wyłącznie wtedy, kiedy sprzedający ukrył przed kupującym wadę (lub o niej nie poinformował).

Co może, a co nie może być uznane za wadę?

Nie ma wielu przypadków, w których można by wadę pojazdu uznać za wadę z zakresu rękojmi. Są to m.in. zmieniony przebieg pojazdu, powypadkowa przeszłość (poważne naprawy mające wpływ na wartość pojazdu), brak części (np. poduszki powietrzne, filtr cząstek stałych, katalizator), brak wszelkich zapewnień sprzedającego odnośnie stanu pojazdu (np. wymieniony napęd rozrządu, który w praktyce nie był wymieniony).

Nie można za wadę uznać natomiast zużycia eksploatacyjnego części, a także braku ich oryginalności czy złęj kondycji. Jeśli więc po zakupie pojazdu, podczas powrotu do domu, popsuje się wam turbosprężarka, to aby uznać to za wadę z tytułu rękojmi, należałoby przedstawić dowód, że awaria jest skutkiem umyślnego działania sprzedającego. To samo dotyczy np. koła dwumasowego czy napędu rozrządu. Jeśli np. sprzedający oświadczył na umowie lub w korespondencji, że niedawno rozrząd wymieniał, to za wadę można uznać to wtedy, kiedy otrzymacie potwierdzenie rzeczoznawcy, że w układzie napędu rozrządu są stare części i nic nie wskazuje na wymianę ich na nowe zgodnie z deklaracją sprzedawcy.

Nie można też za wadę uznać tych cech pojazdu, które można było sprawdzić w czasie zakupu, jak korozja czy niekompletność niewymagająca specjalistycznej wiedzy czy czynności. Przykładowo, jeśli kupicie auto skorodowane, nie możecie uznać go jako pojazdu wadliwego – taki kupiliście i jest zgodny z tym, co kupowaliście. Jeśli natomiast sprzedający pokrył, np. podłogę pojazdu, masą antykorozyjną i zadeklarował, że było robione profesjonalne zabezpieczenie podłogi, a pod masą jest głównie rdza, to już można uznać za wadę. To samo, kiedy pod masą zabezpieczającą znajdziecie ślady np. spawania pojazdu w warsztacie.

Czy wadą jest popowodziowa przeszłość pojazdu, jeśli o niej sprzedjący nie poinformował kupującego? Nie. Ale stanie się wadą, kiedy sprzedawca zadeklaruje, że pojazd nie był zalany w wyniku powodzi, a kupujący (rzeczozawca) potwierdzi, że było inaczej. 

Czy można ograniczyć zakres rękojmi?

Tak, pozwala na to kodeks cywilny. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi można zarówno ograniczyć, jak i rozszerzyć, a nawet całkowicie wyłączyć, oczywiście jeśli strony się tak umówią. Aby było to skuteczne, musi być dowód takiej umowy – najlepiej spisany na umowie sprzedaży. Jest jedna sytuacja, kiedy wyłączenie lub ograniczenie nie działa – jeśli sprzedawca zataił wadę podstępnie.

Chodzi tu o sytuację, kiedy sprzedawca wprowadził umyślnie w błąd kupującego. I tu można wrócić do przykładu z deklaracją wymiany rozrządu, albo pokryciem korozji lub powypadkowych napraw środkiem antykorozyjnym. Również korekta przebiegu, jeśli udowodnicie, że wykonał ją sprzedający, może być uznana za podstępne zatajenie wady.