Jak działa rękojmia na samochód używany i kiedy nie działa? Poradnik

Kodeks Cywilny mówi wprost, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. Ta odpowiedzialność to rękojmia. Wada opisana w kodeksie polega m.in. na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, a w szczególności:

• Kiedy rzecz nie ma właściwości, które powinna mieć ze względu na umowę, okoliczności lub przeznaczenie rzeczy.
• Kiedy nie ma właściwości, o których sprzedawca zapewniał kupującego.
• Kiedy nie nadaje się do celu, o którym kupujący informował sprzedawcę, a ten nie poinformował kupującego, że jest inaczej.
• Kiedy rzecz została wydana w stanie niezupełnym.

Najważniejszą jednak informacją dla kupujących pojazdy jest to, że rękojmia nie ma nic wspólnego z gwarancją i że obejmuje ona również auta używane, a zaczyna obowiązywać od dnia podpisania umowy sprzedaży przez minimum 2 lata. Warto tu jednak zastrzec, że rękojmia nie obejmuje rzeczy, które podlegają zużyciu, więc nie można z tego tytułu dochodzić roszczeń, kiedy po kilku dniach od zakupu zużyje się sprzęgło, hamulce czy napęd rozrządu. Nieco inaczej będzie w przypadku, kiedy sprzedający zapewniał o wymianie tych elementów, a okaże się, że jednak nie miało to miejsca. Wówczas jest to właściwość pojazdu, która powinna być, a jej nie było. Mówiąc kolokwialnie i wprost – rękojmia działa wtedy, kiedy sprzedający ewidentnie oszuka kupującego.

Kiedy rękojmia nie działa?

Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego strony umowy – sprzedający i kupujący – mogą się umówić tak, by rękojmię ograniczyć, rozszerzyć lub całkowicie wyłączyć. Często na umowach stosuje się tego typu zapisy:

• "kupujący oświadcza, że stan techniczny pojazdu jest mu znany i kupuje go w takim stanie, w jakim on się znajduje"
• "Kupujący oświadcza, że poznał przez zakupem stan techniczny pojazdu"

Nie mają one nic wspólnego z ograniczeniem czy wyłączeniem rękojmi. Chodzi tu wyłącznie o właściwości czy ich brak, które widać gołym okiem i są do sprawdzenia przez każdego. Są to np. kolor nadwozia i tapicerki, obecność radia, rodzaj felg, uszkodzenia nadwozia widoczne gołym okiem, itp.

Nieco inaczej wyglądają zapisy, które wprost wyłączają prawa z tytułu rękojmi. Są to przykładowo:

• "Kupujący oświadcza, że nabywa pojazd w takim stanie technicznym, w jakim aktualnie się znajduje i z tego tytułu nie będzie zgłaszał żadnych roszczeń do sprzedającego".
• "Strony umowy wyłączają zastosowanie art. 556 k.c.".
• "Kupujący nie będzie wnosił roszczeń zgodnie z art. 558 § 1 k.c.".
• "Kupujący zapoznał się ze stanem technicznym pojazdu będącego przedmiotem umowy i nie zgłasza do niego zastrzeżeń. W związku strony wyłączają uprawnienia Kupującego do dochodzenia roszczeń z tytułu wad pojazdu ujawnionych po dniu zakupu".

Czego należy unikać?

Przede wszystkim ostrożnie należy podchodzić do zapisów, w których wymienia się jakiekolwiek artykuły bez wcześniejszego ich poznania. W przykładzie powyżej jest wspomniany art. 556 Kodeksu Cywilnego - nie powinniśmy się godzić na wyłączenie zastosowania tego artykułu, ponieważ to on właśnie daje prawo do rękojmi. Również, chcąc zachować prawa do rękojmi, nie należy podpisywać deklaracji, w których pojawiają się zwroty takie jak "nie będzie zgłaszał żadnych roszczeń”, "wyłącza się prawa…” lub "zrzeka się prawa z tytułu…”. 

Jeśli jednak zdarzy wam się coś podobnego podpisać, to i tak nie rezygnujcie z dochodzenia swoich praw. Przede wszystkim warto zapytać Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, czy zapis w umowie jest zgodny z prawem. Oto przykład zapisu, który - pomimo jego podpisania - nie zadziała na waszą niekorzyść, bowiem UOKiK ma go na swojej liście klauzul niedozwolonych:

"Nabywca potwierdza, że otrzymał pojazd kompletny i sprawny technicznie, bez wad, a w szczególności sprawdził wraz ze sprzedawcą sprawność wszystkich podzespołów mających wpływ na bezpieczeństwo pojazdu (…)”.

Jest tu określenie "bez wad", którego nie można uznać za wiążące, bowiem niemożliwe jest nabranie pewności przed rozpoczęciem użytkowania, że pojazd faktycznie wad nie ma. I tu przechodzimy do zupełnie odrębnego tematu.

Odpowiedzialność za wady zatajone

Sprzedający niezależnie od zapisów w umowie, również tych wyłączających rękojmię, nadal odpowiada za wady zatajone podstępnie. Są to wady prawne i fizyczne, które spełniają 3 właściwości:

• Sprzedający o nich wiedział i ukrył je lub sprawił, że ich wykrycie było niemożliwe lub bardzo trudne w chwili zakupu,
• Sprzedający o nich nie poinformował,
• Kupujący o nich nie wiedział.

Jedną z klasycznych wad zatajonych jest korekta przebiegu.

Ile mamy czasu na zgłoszenie sprzedającemu wady?

Na wykrycie wady w pojeździe zawsze jest okres 2 lat od dnia zakupu lub bezterminowo, jeśli jest to wada zatajona podstępnie. Natomiast w przypadku wykrycia wady, należy o tym sprzedającego powiadomić bezzwłocznie i w ciągu roku sformułować oświadczenie o sposobie rozwiązania problemu, np. roszczenie o obniżenie ceny, rekompensatę, odstąpienie od umowy.